Wat is de relatie tussen leren en de plek waar dat leren gebeurt? Met die onderzoeksvraag reist de Deense onderwijsexperte Mie Guldbæk Brøns de wereld rond. Het GO! nodigde haar uit voor een inspiratiesessie in het Huis van het GO!. Hoe kijkt zij naar de klaslokalen en schoolgebouwen in Vlaanderen?
Mie Guldbæk Brøns: “Vlaanderen is gelukkig Zuid-Korea niet! In Vlaanderen heb je heel verschillende soorten gebouwen en klaslokalen, dus ik leer van elke plek bij. In Zuid-Korea heb je één door de overheid als ideaal bevonden model en dat vind je overal terug. Enkel de kleuren aan de muren kunnen nog eens verschillen, meer niet. Ik geloof niet dat er een ideale klas of schoolgebouw bestaat, maar ik weet wel zeker dat we het véél beter kunnen en moeten doen dan hoe we het nu doen.”
Mie Guldbæk Brøns: “Wel eigenlijk begint het met de vraag wat voor samenleving je wil. Ik denk dat het GO! via zijn pedagogisch project duidelijk kiest voor een inclusieve samenleving, een onderwijs dat jongeren opvoedt tot democratische volwassenen met een open geest. Daarvoor heb je écht andere leerplekken nodig. Nog te weinig leraren beseffen hoe plaatsen een invloed hebben op het leren. Nochtans: zet een groep mensen op het strand en een andere groep in een bibliotheek. Wie van de twee wordt het meest tot leren uitgenodigd, denk je? De meeste scholen zijn nog altijd gemodelleerd op wat ik de industriële school noem. Dat model is 200 jaar oud en leek heel erg op een kerk. Vooraan staat iemand die pretendeert alles te weten en die geeft zijn of haar kennis door aan iedereen die voor hem of haar zit. In deze eeuw zijn kritisch denken, creativiteit, samenwerking en communicatie dé vaardigheden die het onderwijs je moet bijbrengen. In onze industriële scholen lukt het gewoon niet om te leren hoe je problemen oplost, hoe je out of the box denkt, hoe je best samenwerkt en hoe je best je ideeën uitdrukt.”
— Mie Guldbæk Brøns
Mie Guldbæk Brøns: “Als het simpel was, dan was het natuurlijk al lang gedaan. Architecten moeten zich bewust zijn van hoe complex en veelzijdig de noden van een echt goede leerruimte zijn. Architecten en leraren zouden van elkaar moeten leren en zich interesseren voor het professionalisme van de ander. Mijn voornaamste vraag zou zijn: bouw geen muren tussen mensen, alstublieft. Uiteraard heb je ook nog nood aan afgeschermde ruimtes, ik kan me voorstellen dat tieners een les seksuele opvoeding liever niet in een open ruimte krijgen. Ik wil open ruimtes die je verschillende opties bieden om kinderen in te laten leren en werken. Plaatsen voor instructies, plaatsen voor zelfstandig werk, plekken voor groepswerk, … Waarom liefst open? Volwassenen moeten kunnen zien wat er gebeurt. Maar tegelijk kunnen ze ook zien hoe andere collega’s omgaan met hun leerlingen. Dat is gratis en directe nascholing die je krijgt. Tegelijk word je ook uitgenodigd om misschien eens met twee of zelfs meerdere collega’s samen te werken. Volgens mij verlaten zoveel startende leraren het onderwijs omdat we de zorg om het welbevinden van grote klasgroepen niet aan een groep professionals maar aan één individu geven. Uit studies weten we dat positieve interpersoonlijke relaties met de directie, met collega’s en met de leerlingen bijzonder waardevol zijn. Ze compenseren de negatieve effecten van uitdagende klasgroepen op het welbevinden van leraren.”
Mie Guldbæk Brøns: “Inderdaad, het gaat niet alleen om de gebouwen. In Denemarken hebben we in het verleden leraren opgeleid om met die andere leeromgeving om te gaan. Maar de uitdaging is om die inspanning vol te houden, ook voor leraren die van andere scholen komen. Fysieke muren wegnemen is inderdaad niet genoeg, je moet ook mentale muren durven afbreken. Je moet leraren onder andere leren wat het verschil is tussen onderwijzen en leren. Want de nadruk op het ene of het andere heeft gevolgen voor de ruimtes die daarvoor het best geschikt zijn en de pedagogische attitude die je nodig hebt. Ik zou niet bang zijn om kinderen de beste ruimtes en materialen te geven, de leraren zullen die graag samen met hen gebruiken. Ik zou de hiërarische leraar-leerling verhouding vervangen door één die teamgericht is, maar dat vereist een enorme verandering van attitude én verregaande aanpassingen van de leerruimtes. Mijn tip: ga kijken hoe anderen het doen. Er valt altijd iets te leren, je hoeft daarom echt niet de hele wereld af te reizen. (lacht) Durf nieuwe dingen, want niet proberen is sowieso falen.”
— Mie Guldbæk Brøns
