De evolutie van Adam en Eva

Patricia Sieuw, pedagogisch adviseur biologie, chemie en natuurwetenschappen secundair onderwijs GO!: “Die verheldering was nodig. In de derde graad TSO en KSO geven leerkrachten van uiteenlopende achtergronden het nieuwe, geïntegreerde vak aardrijkskunde/natuurwetenschappen. Zo namen onder andere twee licentiaten geschiedenis, een handelsingenieur en een regent met een oud diploma geschiedenis deel aan de eerste navormingen over die thema’s.

Geen conflict

Biologie is het samengaan van erfelijkheid, voortplanting en de studie van de werking van ecosystemen. Evolutie is hierbij de kroon op het werk. Die evolutie ligt gevoelig,  omdat heel wat leerkrachten zich onvoldoende onderlegd voelen om erfelijkheid en evolutie in de klas te behandelen en om adequaat in te spelen op de controverses die die thema’s bij sommige leerlingen oproepen.

Patricia Sieuw: “Een master biologie heeft die kennis wel, maar niet altijd de vaardigheden om met de leerlingen over een heikel thema als evolutie in discussie te gaan. Leerkrachten hebben het gevoel dat ze te weinig argumenten en gesprekstechnieken hebben om de kritische opmerkingen van de TSO- en KSO- leerlingen te pareren. Ze voelen zich onvoldoende gewapend om met het actuele conflict tussen evolutie en geloof om te gaan: een conflict dat er eigenlijk geen is,  tenzij het gaat om wetenschappelijke feiten die bepaalde religieuze stromingen niet aanvaarden.”

Wankelende denkpatronen

De tweedaagse nascholing ‘Alles over evolutie en de theorie’ richt zich tot leerkrachten natuurwetenschappen, biologie of het nieuwe geïntegreerde vak voor de derde graad TSO/KSO. Drie thema’s komen er via workshops, spel en interactieve werkvormen in aan bod: erfelijkheid en voortplanting - met aandacht voor seksuele geaardheid - tijdens de eerste én evolutie tijdens de tweede dag van de nascholing.

Om het thema biologische evolutie zo aanschouwelijk mogelijk te maken, heeft de nascholing plaats in en werken GO!, OVSG en POV samen met het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN): de ideale plek om leraren in de wondere wereld van natuurlijke selectie en evolutie onder te dompelen. De deelnemers krijgen er een inhoudelijke houvast, de bijbehorende didactiek en voorbeelden uit de goede praktijk. Ze gaan naar huis met het inzicht dat ze niet van Adam en Eva afstammen.

Patricia Sieuw: “Daarnaast getuigen leerkrachten hoe zij met het thema evolutie in de klas omspringen. Zo doet Bob Beuckels, leraar in het Stedelijk Onderwijs Antwerpen, een beroep op het buikgevoel van zijn leerlingen. Hij daagt hen uit met stellingen als: ‘Als de aarde zo’n 4,5 miljard jaar geleden is ontstaan, er 3,5 miljard jaar geleden het eerste leven verscheen en 200.000 jaar geleden de eerste mens op aarde rondliep, hoe kan het dan dat volgens de Bijbel God de aarde in zeven dagen schiep? Dat moeten dan toch wel erg lange dagen geweest zijn? Of mogen we aannemen dat die zeven dagen eerder symbolisch zijn?’ Op die manier laat je  leerlingen met respect voor hun geloof toch nadenken over het verschil tussen een feit en de voorstelling van een feit. Via kritisch denken en zelfonderzoek brengt hij hun denkkader en heersende, collectieve denkpatronen aan het wankelen.”

Kritisch denken

Patricia Sieuw: “Zonder wetenschappelijk bewezen feiten in twijfel te trekken, moeten we er ook binnen wetenschap en technologie voor zorgen dat niet enkel het praktisch bruikbare of het economisch interessante primeert. We moeten de leerlingen ook filosofisch sterker maken, hen leren argumenteren, hun meningen leren onderbouwen, hen laten nadenken over de dingen die er in het leven werkelijk toe doen. We moeten ze niet volstoppen met waarheden die ze onvoorwaardelijk moeten slikken. In de biologie zijn er trouwens nog zovele dingen waar we het fijne niet van weten. Door de leerlingen aan te moedigen om zelf te denken en voor zichzelf een kritische mening te vormen, leer je hen respect voor andere meningen op te brengen. En dat is toch waar we met ons PPGO! naartoe willen.”

Samen met levensbeschouwelijke vakken

Patricia Sieuw: “Uit de nascholing kwam duidelijk naar voren dat evolutie en geloof elkaars tegengestelden niet hoeven te zijn. Op school zijn er voor leerkrachten wetenschappen heel wat mogelijkheden om met respect voor elkaars invalshoeken en standpunten met de leerkrachten levensbeschouwelijke vakken rond evolutie samen te werken. Die mogelijkheden komen tijdens de nascholing duidelijk naar voren.

Omdat de deelnemers tijdens de nascholing heel wat inhoudelijke en methodische bagage meekregen, evalueerden ze de nascholing erg positief. Daarom gaan we ze zeker opnieuw aanbieden en werken we met de drie onderwijsverstrekkers aan een aangepast aanbod voor leerkrachten ASO en BSO.”