DE DEFINITIE: Een brede open school is een samenwerkingsverband tussen partners van verschillende sectoren, waaronder één of meerdere scholen, die samen werken aan een brede leer- en leefomgeving op school en in de vrije tijd. Een brede school streeft maximale ontwikkelingskansen na voor álle kinderen en jongeren. Je hebt dat wel meer als je definities leest, ze ogen vrij indrukwekkend, maar wat blijft er in de praktijk van over? Zijn de doelstellingen van dit optimistische concept wel haalbaar? Het resolute antwoord is ‘ja’ aldus de trekkers van het GO! programma brede open school.
Het positieve antwoord van projecteigenaar Edwin De Ceukelaire, PPS manager van het GO!, programmacoördinator Wilfried De Rijck van de Pedagogische Begeleidingsdienst en trekker Willy Dieltjens, die verantwoordelijk is voor het luik visie binnen de integraalplannen, lijkt meer dan gerechtvaardigd. Sinds de start van het programma in 2011 met 14 pilootscholen laten de eerste ervaringen zien dat de doelstellingen wel degelijk behaald worden. Ze dromen er dan ook van om tegen 2020 van elke GO! school een brede open school te maken.
Wilfried De Rijck: “Een brede open school is een samenwerkingsverband tussen minimaal twee scholen en andere partners in functie van het leren van de kinderen. Zo zorgen we voor een zo breed mogelijke ontwikkeling. Niet alleen voor de kinderen die het wat moeilijker hebben, maar voor àlle kinderen.”
Willy Dieltjens: “Het concept – dat al langer werd ingevoerd in de VS en de UK – is wel ontstaan om kansarme kinderen te helpen. “
Wilfried: “Nadien is het overgewaaid naar de Scandinavische landen, Nederland, Duitsland, en nu is Vlaanderen aan de beurt. Het verschil is dat wij met de brede open school ook de maatschappelijke dimensie meenemen in onze visie, gebaseerd op het pedagogisch project en de waarden van het GO!. De school opent haar vensters op de wereld. Ze neemt zo haar verantwoordelijkheid op tegenover de vele maatschappelijke uitdagingen vandaag. Dat betekent ook dat je de brede open schoolacties integreert in je didactisch plan als school.”
Wilfried De Rijck: “Binnen het programma combineren we een pedagogisch infrastructuurluik met een infrastructuurpedagogisch luik. Om de scholen te ondersteunen ontwikkelden we een aantal instrumenten zoals onze visie-
tekst (binnen GO!2020), de omgevingsanalyse of quick scan om het brede open schoolgehalte en –potentieel te meten en een draaiboek voor de concrete aanpak. Dat gaat van partners zoeken, links zoeken met het didactisch programma van de school, over het uitwerken van het actieplan, de communicatie, de financiering, de praktische organisatie, ... Met de 14 pilootscholen zijn we nu volop het concept aan het uitwerken naar actieplannen. Daarnaast loopt een programma over arbeid en school. En ook de infrastructuur vormt een belangrijk luik, met focus op multifunctioneel en duurzaam bouwen.”
Edwin De Ceukelaire: “Zo bouwen we in Waregem een nieuwe school samen met een rust- en verzorgingstehuis. Belangrijk bij dergelijke bouwprojecten is de koppeling met ons pedagogisch project, anders bouw je enkel een mooie doos.”
Wilfried: “Samenwerking is een sleutelbegrip voor succes. Er komen veel vragen op een school af vandaag: rond gezondheids- en milieubeleid, talenbeleidonderwijs , gelijke kansenbeleid, ... Scholen hebben niet alle expertise in huis om deze vaak maatschappelijke vragen te beantwoorden, daarvoor zijn ze aangewezen op externe partners. Door die expertise te delen, krijgen kinderen een heel brede en ruime opvoeding waardoor ze klaar zijn om door te stromen of om de arbeidsmarkt te betreden. Dat is de einddoelstelling van de brede open school.”
Wilfried: "Scholen die ermee willen beginnen, kunnen aankloppen bij mij of bij hun regioadviseur. De school moet het concept koppelen aan hun haar visie op leren, aan hun de doelgroep en daan de noden van de leerlingen."
Edwin: "Vanuit de vraag ‘Wat hebben de kinderen nodig?’ bekijkt de school wat ze zelf aanbieden en waarvoor ze partners kunnen inschakelen."
Wilfried: “"Buiten de schoolse tijd leren kinderen al heel veel. Je kunt als school hierop inpikken doora buitenschoolse activiteiten aan te bieden die het leren aanvullen en daarvoor samenwerken met ondernemingen, middenveldorganisaties, sport- of natuurorganisaties en zo verder."
Wilfried: "De school raakt lokaal meer verankerd. Bovendien voed je kinderen maatschappelijk bewust op, met minder kans op schooluitval of crimineel gedrag. Dat heeft onderzoek in het buitenland aangetoond."
Edwin: “Voor scholen heeft het ook het voordeel dat ouders sneller hun kind zullen inschrijven in een school die ze al kennen door andere activiteiten. Een grotere integratie tussen de buurt en de school vergroot ook de pedagogische geloofwaardigheid van de school die waarden als actief burgerschap wil overbrengen aan de leerlingen.”
Wilfried: "Het concept van de brede open school past zo perfect binnen het pedagogisch project van het GO!, dat ernaar streeft kinderen op te voeden tot actieve, betrokken en mondige burgers in spe. Als net zetten we ons af tegen de toenemende dualisering en individualisering in de maatschappij, en dankzij initiatieven in het kader van de brede open school vergroot je het geloof in samenwerking. En deze aanpak werkt, getuige heel wat voor-
beelden uit het buitenland. President Obama is grote fan!"
Wilfried: "We raden aan om stapsgewijs te werk te gaan, te starten met de omgevingsanalyse. Vanuit de oplijsting van de noden en mogelijkheden moet de school duidelijke doelstellingen kiezen. Om te starten zijn twee of drie afgebakende doelstellingen meer dan voldoende."
Wilfried: "Reken op drie schooljaren. De situatie in kaart brengen, de focus kiezen, vervolgens een actieplan en draaiboek opstellen en dit minstens een schooljaar uitvoeren. En ten slotte het derde schooljaar evalueren en bijstu-
ren waar nodig. Volgend schooljaar starten we met de evaluatie van de 14 pilootscholen. Daarna zouden zij op eigen benen moeten kunnen staan om dit brede schoolproject verder te zetten. Het is de bedoeling dat zij binnen hun scholengroep de voortrekkersrol opnemen en zorgen voor een sneeuwbaleffect. Op die manier krijgen wij ruimte om met nieuwe scholen aan de slag te gaan. Als die ‘olievlek’ zich zo verder uitbreidt, hebben we tegen 2020 alle scholen mee.”
Willy: “Ook tussen scholengroepen kan expertise worden uitgewisseld. De integraalplannen op scholengroepniveau starten we met onder andere infor-
matiesessies over de brede open school. Met als doel dat de individuele scholen van de groep hiervoor gaan samenwerken. Er zijn nog heel wat kan-
sen om binnen de scholengroep en zelfs op campusniveau van elkaar te leren. Ik denk bijvoorbeeld aan een sterkere band tussen dag- en avond-
scholen of tussen basis- en secundaire scholen.
Willy: "Communicatie is heel belangrijk in dit verhaal, intern én extern."
Wilfried: "Scholen kunnen voor het opstellen van een communicatieplan – wat wij bij hen aanbevelen – terecht bij Sandra Van Maurik, onze GO! huisstijlspecialist. Het is cruciaal dat je de leerkrachten mee krijgt en zo een draagvlak creëert op school.”
Willy: “Het is een totaalplaatje. De brede open school staat gelijk aan talentontwikkeling, en daar begin je best zo vroeg mogelijk aan.”
Verder in het magazine lichten twee pilootscholen hun ervaringen toe.
Wilfried De Rijck
GO! pedagogische begeleidingsdienst
wilfried.de.rijck@g-o.be
0477 23 08 20
Abonneer je op de virtuele klas 'GO!2020-Programma Brede Open School' via de GO! Virtuele Ruimte in Smartschool, bij ‘Vak- en niveauoverschrijdende thema’s’. Naast de visie van het GO! vind je hier ook een draaiboek en de quick scan tool om zelf aan de slag te gaan.
Ook op www.g-o.be vind je inspirerende initiatieven.
