Chris Taverniers (pedagogisch adviseur basisonderwijs), Sandra Caluwaerts (projectmanager vormingen basisonderwijs) en Ellen Verheyen (artistiek verantwoordelijke van Musical on Stage vzw en naschoolster muzische vorming) over het belang van de muzische grondhouding bij leerkrachten en leerlingen.
De overkoepelende muzische grondhouding uit het nieuwe GO! leerplan muzische vorming voor het kleuter- en lager onderwijs beschrijft de algemene attitudes en vaardigheden die bij elk van de muzische domeinen (beeld, drama, beweging, muziek, met media als bindmiddel) en bij de onderlinge integratie ervan worden ingezet.
Chris Taverniers:
“Praten over gevoelens, ideeën of ervaringen is niet voor iedereen even makkelijk. Soms lukt dat beter in een andere taal: de taal van de kunst en haar verschillende domeinen of disciplines. Met muzische vorming zoeken leerlingen naar de taal die hen het beste ligt. Zelfexpressie bevordert hun zelfvertrouwen en geeft hen inzicht in hun unieke talenten.”
Ellen Verheyen:
“Onderzoek in de Verenigde Staten toonde aan dat kinderen die regelmatig met kunsten werken niet alleen beter scoren voor welbevinden, maar ook 5 tot 10% meer algemene leereffecten behalen. Dat blijvend leereffect willen we ook in de andere leergebieden binnenbrengen. De brug van de muzische vorming naar de andere leergebieden is niet zo wankel. Tenslotte is maatgevoel in muziek wiskunde, het ritme van Shakespeare beweging. Als je leerlingen belangstelling hebben voor hip hop, luister dan naar Eminem en ontdek met hen dat die in zijn nummers klassieke muziek vermengt.”
Sandra Caluwaerts:
“Tijdens een muzisch proces leren de kinderen waarnemen, verwerken, vormgeven en erover reflecteren. Het doorgelopen proces is hierbij belangrijker dan het eindproduct. Muzische vorming is niet vrijblijvend gezellig bezig zijn, ze is niet langer liedjes zingen en knutselen. Er valt iets te leren, al is het een ander soort leren dan in de andere leergebieden.”
Ellen Verheyen:
“Muzische vorming is altijd een verhaal vertellen. Kinderen zitten dikwijls met een verhaal van thuis. Als ik hen muziek laat horen, beginnen ze soms te huilen. De taal van de muziek raakt bij hen een gevoelslaag waar de gewone taal niet bij kan. Leerkrachten moeten zich afvragen of ze zelf wel een verhaal hebben, hoe authentiek ze zelf zijn. Een muzische grondhouding vertrekt bij de zoektocht naar jezelf. Jezelf open stellen en je eigen remmingen opzij zetten. Tegen leerkrachten zeg ik soms: ‘Durf eens terug te wenen, durf je te uiten.’ Kinderen zien dat niet als zwakte. Wat je uitstraalt, krijg je terug. En dat moet passie zijn.”
Chris Taverniers:
“Volwassenen zijn dikwijls geremd en hebben veel afgeleerd. Muzische leerkrachten mogen zich niet schromen om buiten de conventies te treden en zich ‘anderstalig’ te uiten. Om de fantasie van de leerlingen te prikkelen moeten ze zelf out of the blue leren denken. Welke activiteiten bedenk ik om dat mogelijk te maken? Hoe geef ik de leerlingen een creatieve opdracht waarin ze zich volledig kunnen inleven?”
Ellen Verheyen:
“Probleem is de onzekerheid en het gebrek aan expertise in de scholen. Sommige muzische domeinen komen er amper aan bod. Beweging wordt soms doorgeschoven naar lichamelijke opvoeding, terwijl muzische beweging toch iets heel anders is. Het is helemaal niet erg als je als leerkracht een bepaald muzisch domein minder beheerst. Kinderen mogen toch zien dat je geen superman bent, dat zijn zij ook niet. Wat kan je wel doen? Samenwerken. Jij bent goed in muziek, je collega in drama, een andere collega schoolt zich bij in beweging. Integreer die domeinen met elkaar, geef de basisvaardigheden voor elk domein mee, maar isoleer ze niet van elkaar. Op die manier kan je als team de kinderen een unieke muzische ervaring bezorgen. ‘Wat moeten we nu weer doen?’ verandert dan in ‘wat kúnnen we nu weer doen’. ‘Ik wist niet dat wij dat als team konden’ wordt dan na toepassing bij de leerlingen ‘Ik wist niet dat leerling x dat kon’. Een leerling kan in een ‘andere taal’ plots openbloeien.”
Sandra Caluwaerts:
“Scholen kunnen zich afvragen: welke talenten hebben we in huis en welke domeinen moeten we ontwikkelen of verdiepen? Met een muzisch nascholingstraject op school zoomen we daarop in. Leerkrachten krijgen inzicht in het muzische proces, maken kennis met creatieve oefeningen die durf en vertrouwen uitlokken en leren uitdagende opdrachten voor de leerlingen uit te werken. Het traject bestaat uit een verplichte, domeinoverstijgende module en zes andere modules waaruit je met je leerkrachtenteam kan kiezen. Scholen die zich professionaliseren worden hierdoor zelf experten die hun ervaringen aan andere scholen kunnen doorgeven.”
___________________
Meer weten over het nascholingstraject muzische vorming?
Surf dan naar de virtuele ruimte muzische vorming op Smartschool of contacteer Sandra Caluwaerts, projectmanager Basisonderwijs, via 02 790 93 54 of sandra.caluwaerts@g-o.be.
