Modernisering SO
Acht struikelblokken
De vrijblijvendheid
Scholen kunnen zelf kiezen hoe ze het geactualiseerde studieaanbod wel of niet zullen inplanten: via domein- of campusscholen, dan wel vanuit het perspectief doorstroming of arbeidsmarkt. Een problematische situatie, want zo zullen verschillende schoolconcepten naast en door elkaar blijven bestaan en verdwijnt elke transparantie. De bedoeling van de hervorming was net om een helder aanbod voor ouders en leerlingen te creëren. Dat helder aanbod kan er niet komen wanneer scholen zelf kiezen welk schoolconcept ze zullen toepassen.
Uitgestelde studiekeuze
Als we willen dat leerlingen een goed geïnformeerde studiekeuze maken, dan moet de eerste graad breed explorerend en observerend zijn. Daarvan is nu geen sprake. Leerlingen moeten al in het tweede jaar keuzes maken die bepalend zijn voor hun verdere studieloopbaan. Dit blijkt ook uit de invulling van de basisopties die niet zullen verminderen, maar net toenemen. Vandaag kunnen leerlingen in het tweede leerjaar (A-stroom) tussen 20 basisopties kiezen, terwijl dat er in de toekomst 23 zullen zijn.
De onderwijsvormen
Het behouden van de labels ASO, TSO, BSO en KSO zorgt ervoor dat de huidige perceptie ten aanzien van de onderwijsvormen blijft bestaan, en dat de waterval structureel blijft ingebed in ons onderwijssysteem. Een zeer jammere zaak.
Domeinoverschrijdende studierichtingen
De Vlaamse Regering kwam overeen om alle studierichtingen te verdelen over acht studiedomeinen: Taal & Cultuur, STEM (wetenschap en techniek), Kunst & Creatie, Land- en tuinbouw, Economie & Organisatie, Maatschappij & Welzijn, Sport en Voeding & Horeca. Het voordeel van deze domeinen is dat de inhoudelijke verwantschappen tussen studierichtingen heel helder duidelijk worden. Sommige studierichtingen, bijvoorbeeld de huidige ASO-opleidingen, worden hier echter aan onttrokken door ze domeinoverschrijdend te maken. Dat werkt verwarrend. Het zou logisch zijn om bijvoorbeeld Grieks-Latijn thuis te brengen in het domein Taal & Cultuur en Humane Wetenschappen in Maatschappij & Welzijn. Daar zou geen discussie over mogen bestaan.
Enge opleiding in sommige arbeidsmarktgerichte studierichtingen
Een aantal arbeidsmarktgerichte opleidingen in de derde graad zijn gekoppeld aan te smalle beroepskwalificaties waardoor jongeren te eng worden opgeleid, zoals bijvoorbeeld Fietsinstallatie en -herstelling en Meubel- en interieurwerk. Dit staat haaks op de noodzaak aan breed gevormde en flexibel inzetbare werkkrachten op de snel veranderende arbeidsmarkt van vandaag.
BSO versus BuSO OV3
In het nieuwe studieaanbod is er een heel strikte opsplitsing van de arbeidsmarktgerichte opleidingen in het beroepssecundair onderwijs en het buitengewoon secundair onderwijs opleidingsvorm 3. Deze opsplitsing valt niet te verzoenen met de inclusieve samenleving die we voor ogen hebben. Ook de initiatieven die de overheid hieromtrent zelf neemt, liggen niet in dezelfde lijn. Nochtans bereiden zowel het BSO als BuSO OV3 voor op dezelfde reguliere arbeidsmarkt.
Van structuur naar inhoud
Een nieuw aanbod van studierichtingen vraagt om geactualiseerde eindtermen. Het ene kan niet zonder het andere. Belangrijk is dat de eindtermen niet op het niveau van de studierichtingen of onderwijsvormen worden vastgelegd, maar rekening houden met de finaliteit. Dit betekent dat er gemeenschappelijke eindtermen zijn voor alle leerlingen binnen doorstroomgerichte studierichtingen en voor alle leerlingen binnen arbeidsmarktgerichte studierichtingen.
Timing
Alle secundaire scholen in Vlaanderen zullen zich vanaf 1 september 2018 naar dit nieuwe model moeten organiseren. Een onrealistische startdatum, zegt het GO!. Er moet nog advies uitgebracht worden door de Vlaamse Onderwijsraad, het nodige decretaal werk moet worden opgestart, de eindtermen vragen een actualisering en er moeten netoverschrijdende curriculumdossiers en leerplannen gemaakt worden. Dat vraagt tijd. Als we ook nog willen dat de schoolteams het nieuwe aanbod kwalitatief kunnen implementeren, dan zal de vooropgestelde datum met minimum één jaar moeten worden uitgesteld.
Hoe moet het nu verder?
Het GO! blijft een constructieve partner, maar vraagt wel een grondig debat om te bekijken hoe de inbreng van het werkveld en de experts meegenomen kan worden. We zullen samen met de andere onderwijsverstrekkers grondig aan de slag gaan met het voorstel van basisopties in de eerste graad en werken aan de nodige curriculumdossiers.
Intussen blijft het GO! zijn scholen responsabiliseren en ondersteunen om werk te maken van een brede algemene vorming, een goede onderwijsloopbaanbegeleiding, flexibele leertrajecten en een vlotte overgang van basis- naar secundair onderwijs.
