vrijdag 09 december 2016
Sugata_groot.jpg

School in The Cloud: Wat je zelf leert, leer je beter

Hoe zou het leven eruit zien als we in een computergame leven? Op die vraag zoeken leerlingen van GO! atheneum Etterbeek heel graag zelf het antwoord. Het is een thema dat aansluit bij hun leefwereld en de fantasie en leergierigheid prikkelt. De didactische methode achter de opdracht is geïnspireerd op de expertise van de gerenommeerde onderwijsexpert Sugata Mitra. Omdat Mitra in het land was voor het congres ‘School on the Cloud’, kwam hij graag een kijkje nemen in Etterbeek.

Een praktijkvoorbeeld uit GO! atheneum Etterbeek

Verschillende groepjes leerlingen van GO! atheneum Etterbeek zijn druk in de weer. Leerlingen van het zesde leerjaar van de basisschool en het eerste jaar Latijn-moderne talen staan stil te staan bij computergames. Via de games werken ze rond thema’s zoals gezondheid, geld, verdriet en milieu. De leerlingen zoeken informatie op met tablets, maken schema’s en leggen informatie bij elkaar. Het zesde leerjaar werkt er één tot twee uur per week aan, het eerste jaar Latijn-moderne talen doet dat een uurtje per week in de les techniek.

Het project verloopt in verschillende stappen. Hoe de leerlingen het onderzoek best aanpakken, maakt deel uit van het leerproces. Via een groot bord, de zogenaamde wonderwall, delen ze de stand van zaken met hun klasgenootjes. De groepjes zijn niet vastomlijnd. Leerlingen kunnen een kijkje nemen bij andere groepjes en ervaringen uitwisselen. Zo leren ze van elkaar. De leerkrachten volgen de vorderingen op en coachen indien nodig. Het einddoel? Zelf een eigen game ontwerpen. 

Zelf leren

De inspiratie voor het project haalden de leraren van GO! atheneum bij SOLE. Dat staat voor Self-Organised Learning Environments, een concept dat de internationaal gerenommeerde onderwijsdeskundige professor Sugata Mitra (Newcastle University) bedacht. Aansluitend lanceerde Mitra School in the Cloud, een digitaal platform waar klassen van elkaar kunnen leren. Samen met Ewan McIntosh bracht Mitra op 18 november een bezoek aan GO! atheneum Etterbeek. Ewan McIntosh werkte destijds als leraar in zijn klas met blogs, maar richtte inmiddels een eigen bedrijf op dat digitaal onderwijsmateriaal realiseert.

ICT heeft geen geheimen meer

Leerlingen zijn ‘digital natives’; ze groeien op met internet, tablets en pc’s en hoeven niet meer te leren hoe je pakweg een word document opent of opslaat. ICT maakt deel uit van hun leefwereld en is dan ook een belangrijk instrument voor dynamische leerprocessen. “Hoe reageerde jij toen het internet er plots was?”, vraagt een van de leerlingen nieuwsgierig aan Mitra. “Ik vond het vreselijk”, antwoordt hij. “Het werkte helemaal nog niet zo goed als nu. Nu gebruik ik het elke dag.” 

Ook willen de leerlingen weten waar Mitra zijn inspiratie voor Schools in the Cloud haalde. “Vinden jullie toetsen en examens leuk?”, repliceert hij met een tegenvraag. Natuurlijk niet. “Zouden jullie het wel fijn vinden als jullie in groepjes de antwoorden op internet mochten opzoeken?”, gaat Mitra verder. “Zou je dan iets bijleren?” De leerlingen reageren meteen enthousiast.

quote icoon

Toetsen en examens niet leuk? Misschien wel als je in groep de antwoorden op internet mag opzoeken.

— Sugata Mitra (Newcastle University)

Rijk leerproces

Bij ‘zelf leren’ vertrekt men van een onderzoeksvraag. Die moet aansluiten bij de leefwereld van de kinderen en hen enthousiasmeren. In Etterbeek is dat alvast geslaagd. “We denken na over wat we willen leren en hoe we dat zullen doen. Het is bovendien heel fijn om aan het thema te werken”, klinkt het bij de leerlingen. Ook Kevin, leraar Techniek is opgetogen. “Er komt veel uit de leerlingen. Ze gaan zelfstandig aan de slag en nemen het leerproces in eigen handen. Ze worden ook uitgedaagd om voorstellen te formuleren. Er is een hoge graad van participatie en dat maakt het ook voor mij als leraar boeiend.” Zijn collega Kristof, leraar van het zesde leerjaar, heeft dezelfde ervaring. “Inhoudelijk verwerven ze kennis over hun onderwerp, maar ook hoe ze dat kunnen omvormen tot een game dat voor iedereen boeiend is. Ze zetten een enquête op touw, verwerken de gegevens en brainstormen samen. We nodigen binnenkort een programmeur uit om toelichting te geven. Het project maakt het ook mogelijk om andere leerstof mee te geven, zoals wereldoriëntatie en wiskunde.”

Denkpatroon

Ook Ewan McIntosh is onder de indruk. “De opdracht lijkt eenvoudig, maar dat is het absoluut niet. Designers hebben een specifieke manier van denken. Bij onduidelijkheden vragen ze door tot ze alles goed begrijpen. Deze leerlingen zijn nog heel jong, maar maken kennis met de ‘culture of prototyping’. Ik merk hoe ze zelf allerlei zaken uitproberen en niet eerst de goedkeuring van hun leraar vragen. Zoiets is niet vanzelfsprekend. Ze krijgen de kans om zelf opties te bedenken en na te gaan of die zinvol zijn. Ik hoop dat de school hen op die manier zal blijven inspireren.”

En dat het inspirerend is, beseft ook directeur Patrick De Clercq. “Als je kinderen zo ver kan krijgen dat ze spelend leren, dan zit het goed. Je ziet het enthousiasme in deze klassen. De kinderen slaan zelfs hun middagpauze over om aan hun project te kunnen werken. Probleemoplossend denken, communiceren en presenteren: ze krijgen vaardigheden onder de knie die onmisbare zijn voor alle leerlingen.” 

IMG_8198d.JPG
quote icoon

We gaan uit van respect voor wat deze jonge mensen kunnen, waardoor ze zich meer betrokken en aangesproken voelen.

IMG_8200bb.JPG


“Kinderen goesting geven om te leren”

Ook het GO! wil sterk inzetten op ‘zelf leren’. Momenteel lopen er al verschillende pilootprojecten. “Onderwijs moet hedendaags en prettig zijn”, zegt afgevaardigd bestuurder Raymonda Verdyck. “In de huidige fase van het pilootproject proberen we onze scholen hiervan bewust te maken. Later zullen we hen met elkaar in contact brengen.” Over het project in Etterbeek is Verdyck alvast lovend. “Het is schitterend. Leerlingen zoeken informatie en botsen zo bijvoorbeeld ook op Franse en Engelse teksten. Ze verwerven veel kennis tegelijkertijd, met het gevoel dat ze daar zelf voor gezorgd hebben. Omdat ze zo opgetogen zijn, vertellen ze er ook graag over. Ze kennen het proces en de valkuilen die er zijn.


We gaan uit van respect voor wat deze jonge mensen kunnen, waardoor ze zich meer betrokken en aangesproken voelen. Het is een goede manier om hen goesting te geven om op ontdekking uit te gaan. Dat willen we versterken zodat ze dat ook later zullen doen. Het scherpt ook hun kritische zin. Ze overleggen met elkaar en met de leerkracht. Op internet staat soms tegenstrijdige informatie, ze leren hoe ze iets in vraag kunnen stellen. Ze trekken elkaar ook mee omdat ze samenwerken, zowel in hun groepje als met de andere groepjes. De ene leerling vindt misschien iets sneller informatie dan de andere, maar als ze dat delen, ondersteunen ze elkaar. Dat zien we graag gebeuren.”


Wat is School on the Cloud?

School on the Cloud is het Europese netwerk dat onderzoek doet naar de mogelijkheden van op 'the Cloud' gebaseerde toepassingen in het onderwijs.  Zulke toepassingen kunnen gebruikt worden om te leren, te onderwijzen en te organiseren in het onderwijsveld. Op 18 november vond in het Vlaams Parlement een conferentie plaats over het thema. Gastprekers, onder wie professor Sugata Mitra (Hole in the Wall, School in the Cloud) en Ewan McIntosh (ex-leraar en CEO NoTosh Limited), kwamen vertellen hoe internet nieuwe manieren van onderwijs mogelijk maakt.


Wat is GO! 3.0?

GO! 3.0 is de naam van het onderwijsproject waarin het GO! onderzoekt hoe digitale leertools het bieden van gelijke onderwijskansen via kwaliteitsvol en bijdetijds onderwijs kunnen ondersteunen. GO! 3.0 zoekt een meer dynamische en flexibele benadering van leren en werkt op vijf domeinen: flexibel leren, samen leermateriaal ontwerpen, doelgericht evalueren, het talentenprofiel en projectmatig leren. GO! 3.0 zit in een opstartfase, over de eerste twee domeinen lopen op dit moment pilootprojecten in enkele scholen. Bedoeling is te komen tot dynamische en slimme ICT, die leerprocessen zichtbaar en hanteerbaar maakt, en ervoor zorgt dat leerlingen meer vanuit hun eigen profiel en interesses leerpaden vinden in hun onderwijsloopbaan. Dat ze m.a.w. dynamischer en meer flexibel kunnen ‘inpluggen’ op wat het onderwijs voor hen te bieden heeft.

Lees het volgende artikel

Ontvang het "Helemaal GO!"-magazine in je mailbox.

Laden...