De GO! leidinggevende in 2030: naar gedeeld leiderschap

Schoolleiders zijn vragende partij

‘Ik wil het beleid in onze school anders aanpakken, maar ik weet niet goed hoe. Ik heb al vaker geprobeerd om onze aanpak te veranderen, maar ik krijg het schoolteam niet altijd of niet in alles mee’. Veel schoolleiders zullen zich ongetwijfeld herkennen in die verzuchtingen. We horen het zo goed als dagelijks in onze contacten met schoolleiders. En dan heb ik het niet enkel over jonge of onervaren schoolleiders. Integendeel. Intussen wordt hun taak er ook niet eenvoudiger op als gevolg van de veranderende verwachtingen van leerlingen, ouders, schoolteams, scholengroep, overheid, … We voelden en voelen nog steeds dat er nood is aan ondersteuning en begeleiding voor schoolleiders in hun zoektocht naar een andere manier van leiding geven. Want daar gaat het om in dit traject: directeurs en beleidsmedewerkers de nodige tools aanreiken en hen ondersteunen in competentieontwikkeling met het oog op een duurzame organisatieverandering. Laten we niet vergeten dat de zoektocht van leidinggevenden naar een andere aanpak als uiteindelijke doel heeft om de onderwijskwaliteit voor elke leerling te verbeteren. Het gaat dus zeker niet over verandering om de verandering, wel een begeleiding naar een andere aanpak op een manier waardoor die verandering gedragen, gesteund en gedeeld wordt door gans het schoolteam. Gedeeld leiderschap dus, met gedeelde verantwoordelijkheid.

Focus op de praktijk

"We vertrekken vanuit de specifieke schoolcontext van de individuele deelnemer."

Wat we vooral niet wilden is een traject waarbij je de deelnemers overstelpt met allerhande theorieën om ze daarna terug naar de werkvloer te sturen en dan te zeggen: ‘Succes en zoek het maar uit’. Dat werkt immers niet. Uiteraard is ons traject voldoende theoretisch onderbouwd. Het vertrekpunt is telkens een uiteenzetting door een externe expert over een aantal belangrijke thema’s, zoals de principes van gedeeld leiderschap, een methodiek voor inclusieve besluitvorming, werken in en met teams, enz. Maar de kracht van ons traject is toch dat we als pedagogisch begeleiders die theorie vertalen naar concrete tools en methodieken waarmee we samen met de deelnemers aan de slag gaan op de werkvloer, in hun concrete werkcontext. Het is de bedoeling dat de schoolleiders voelen dat ze er echt niet alleen voor staan.

Netwerk van ‘lotgenoten’

Het gevoel er niet alleen voor te staan wordt overigens nog versterkt doordat de schoolleiders over de verschillende niveaus heen in het traject samenkomen met lotgenoten. Uit de feedback van de deelnemers blijkt dat een heel belangrijke en positieve factor te zijn. Ze zien dat ook andere schoolleiders met dezelfde problemen worstelen. Dat creëert een sterke verbondenheid en geeft het nodige vertrouwen om met elkaar op een open manier in gesprek te gaan. Met de groepssessies zorgen we in de eerste plaats voor een veilige omgeving waar de deelnemers kunnen reflecteren op de verschillende thema’s en waar ze ongeremd hun vragen, twijfels, onzekerheden en manier van werken kunnen delen. Heel wat deelnemers geven aan dat het verhelderend is om in dialoog te gaan met andere schoolleiders die de specifieke schoolcontext niet kennen. Ze denken mee, vaak out-of-the-box, en die feedback werkt erg inspirerend. Elke schoolleider heeft zijn eigen manier van werken en dan zijn er vaak blinde vlekken die ze zelf niet zien, maar die in de groepssessies tot uiting komen.

Bovendien zijn er schoolleiders die in duo-vorm deelnemen en het traject samen met een beleidsmedewerker doorlopen. Het verhoogt de verankering van de verandering in de school omdat er een sparring partner aanwezig is om bepaalde ingrepen vooraf te toetsen en de aanpak onderling af te stemmen.

Gepersonaliseerd traject

"De pedagogische begeleidingsdienst neemt de schoolleider mee in een persoonlijk ontwikkelingstraject naar een andere manier van leiding geven."

Een van de troeven van ons traject is ongetwijfeld onze aanpak op maat van de individuele schoolleider. Wij bieden geen one-size-fits-all-opleiding, maar wel een doorgedreven begeleidingstraject dat vertrekt vanuit de respectievelijke casus en schoolcontext van de individuele deelnemer. We kunnen dit waarmaken omdat de pedagogische begeleiders van het traject de specifieke schoolcontext van de deelnemers ook echt kennen. Dus, geen begeleiding in het luchtledige, maar wel toegespitst op de concrete werkcontext en -omgeving van elke deelnemer.

Het werken-op-maat ligt ook in het feit dat we de schoolleider meenemen in een persoonlijk groeitraject in de diepte. Anders gezegd: we benaderen de deelnemers niet enkel vanuit hun professionele functie, maar ook en vooral vanuit hun persoonlijkheid. Wat zijn de sterktes van de schoolleider? Welke competenties vragen bijzondere aandacht, waar ligt de kracht van de schoolleider? Schoolleiders die de dingen anders willen aanpakken, moeten immers niet alleen de verandering leiden, ze zijn zelf ook leider in verandering. De nadruk ligt op persoonlijk en authentiek leiderschap. Zelfreflectie en de bereidheid tot diepe ontwikkeling spelen daarom een cruciale rol in ons traject. Tijdens de individuele sessies houden we de schoolleider als het ware een spiegel voor. Wat doe ik goed? Als het niet lukt, waar ligt de fout? Ga ik niet te snel voor mijn schoolteam? Communiceer ik op de juiste manier? Hoe blijf ik in verbinding met mijn schoolteam? Maak ik niet steeds dezelfde fout? De deelnemers vinden dit erg waardevol temeer omdat we hen ook de tijd, ruimte en zuurstof geven voor zelfreflectie, iets wat volledig ontbreekt in de hectiek van de dagelijkse werkomgeving.

Begeleiding, ook na het traject

Het implementeren van verandering in een school gebeurt niet van vandaag op morgen. Het is een werk van lange adem. We beseffen dat voor de schoolleiders het echte werk op weg naar verandering pas begint na het doorlopen van het traject. Het is evident dat schoolleiders in die cruciale fase met nieuwe vragen zullen komen, andere problemen zullen ondervinden en dat eventuele twijfels of angsten opnieuw de kop opsteken. Daarom besteden we als pedagogisch begeleider ook veel tijd aan verdere begeleiding op de werkvloer, een essentieel onderdeel van het traject. Het laat ons toe de individuele begeleiding verder te intensifiëren en nog meer toe te spitsen op wat er zich dagelijks in de school afspeelt. Daarnaast zijn er in deze fase nog steeds groepssessies voorzien zodat intervisie met de andere schoolleiders blijft doorlopen. Wat werkt wel of niet, en waarom niet? Waarom werkt deze oplossing wel in die school maar niet bij mij? We merken dat het uitwisselen van dergelijke ervaringen in deze fase echt waardevol is.

De pedagogisch begeleiders merken intussen steeds meer interesse en een toenemende vraag naar dit ondersteuningstraject. Daarom gaat er vanaf februari 2020 een nieuwe editie van start. Er zal hierover begin december gecommuniceerd worden via de scholengroepen en de SPOC’s (Single Points Of Contact’s). Wil je er daarna nog meer over weten, neem dan contact op met Kristel Vandermolen, projectmanager schoolontwikkeling PBD-GO!, kristel.vandermolen@g-o.be.