vrijdag 27 november 2020
Naar School In COVID Tijden Shutterstock 1804124815

De kloof dichten met moedig en genereus onderwijs

Dat de coronacrisis voor leerachterstand heeft gezorgd en de kloof vergroot tussen kansrijke leerlingen en kwetsbare wordt bevestigd door een bevraging onder onze directeurs. Reden te meer om voluit in te zetten op differentiatie, remediëring op maat en zorg.

Toen in het voorjaar de deuren van de scholen dicht of deels dicht gingen moest het onderwijs op een andere manier georganiseerd worden. Preteaching, geen nieuwe leerstof, veel stressfactoren. Een impact was te verwachten. Het GO! organiseerde daarom een bevraging naar het leerniveau en het welbevinden van leerlingen bij de start van het schooljaar 2020-21. Het gaat om een bevraging van de schooldirecteurs. Wat zij inschatten. De antwoorden zijn dus niet rechtstreeks gebaseerd op toetsen of resultaten van individuele leerlingen of specifieke vakken, al waren er uiteraard wel overal diagnostische toetsen in scholen.

Resultaten

Globaal schatten de 348 scholen die aan de enquête deelnamen dat de helft van de leerlingen het schooljaar 2020-2021 aanving met een zekere leerachterstand. Die leerachterstand wordt groot tot zeer groot geschat bij 23% van de leerlingen in het gewoon basisonderwijs en bij één op vijf leerlingen in het gewoon secundair onderwijs. De geschatte leerachterstand is groter in het buitengewoon onderwijs dan in het gewoon onderwijs. In het buitengewoon basisonderwijs rapporteren de scholen voor twee op drie leerlingen grote tot zeer grote leerachterstand, in het buitengewoon secundair onderwijs één op vier. Controle op onderwijskansarmoede bevestigt de hypothese dat het aantal leerlingen met leerachterstand groter is in scholen met meer onderwijskansarmoede.

De bevraging geeft aan dat er op het vlak van welbevinden onder leerlingen voornamelijk werk is aan het vertrouwen in hun leerproces: Doen we het goed (genoeg)? De bevraging toont ook aan dat scholen hierrond hard werken, een heel gevarieerd palet aan meetinstrumenten gebruiken en diverse remediëringsinitiatieven nemen, zowel klassikaal als individueel en zowel binnen het klasgebeuren als buiten de klas of na de schooluren.

  • Ruim 80% van de scholen zet in op individuele remediëring in de klas (heeft dit ingebed in de didactische aanpak)
  • Twee op drie scholen zetten in op individuele remediëring buiten de klas (bv. door de inzet van een extra leerkracht)
  • 76% van de scholen zet in op klassikale remediëring
  • Eén op vier scholen zet ook in op specifieke remediëringsinitiatieven buiten de lestijd. Het gaat dan vooral over verlengde instructie of extra leertijd (tijdens de pauze of na de schooluren, al dan niet via afstandsonderwijs)

Scholen besteedden ook veel zorg aan welbevinden. Dit wordt vaak al goed opgenomen binnen de leerlingenbegeleiding en het ondersteuningsteam, maar er werd daarnaast ook nog eens extra ingezet op thuisbegeleiding via huisbezoek, telefonisch contact of online.

37% van de scholen geeft ook aan bijkomende ondersteuning nodig te hebben om leerachterstand tegen te gaan.

Conclusies

De resultaten uit de bevraging maken duidelijk, bevestigen, dat de eerste lockdown en de daaropvolgende zomervakantie de kloof tussen kansrijke en kwetsbare leerlingen vergroot heeft. Naast algemene remediëring moet de focus dus duidelijk liggen op het versterken van gelijke onderwijskansen en het ondersteunen van kwetsbare leerlingen.

Inmiddels is het nieuwe schooljaar drie maanden ver en hebben de leerlingen ongeveer even lang les gekregen. Tot aan de herfstvakantie kon dat conform de draaiboeken onder relatief normale omstandigheden en voor de leerlingen basisonderwijs, eerste graad secundair onderwijs en kwetsbare groepen kon dat ook erna nog. Er werd zowel achterstand weggewerkt via verschillende vormen van remediëring als nieuwe inhoud aangereikt. Scholen kunnen het effect van deze onderwijs- en remediëringsaanpak evalueren in de klassenraden in december en januari.

quote icoon

Het belang dat we als maatschappij aan onderwijs hechten was lange tijd niet zo duidelijk, zo voelbaar als nu en de rol die pedagogische ondersteuning speelt bij het inlossen van die verwachtingen was nog nooit zo essentieel.

— Saskia Lieveyns, adviseur coördinator pedagogische begeleidingsdienst GO!

Het GO! biedt ondersteuning op maat

Het GO! maakte intussen al afspraken met de scholengroepen om in januari een evaluatie te maken van de genomen stappen en daarop in te spelen om waar nodig nog meer handvatten tot remediëring aan te reiken.

Het GO! maakt voorts binnen zijn programma ‘Gepersonaliseerd samen leren’ (GSL) werk van het verder uitbouwen van doelgerichte differentiatie en onderzoekt ook de mogelijkheden die blended learning biedt. Daarbij is er speciale aandacht voor kwetsbare groepen. Maar GSL biedt ook kansen om het welbevinden van leerlingen te versterken, meer bepaald via de bouwsteen rond zelfregulerende vaardigheden.

Om die GOK-reflex nog meer te stimuleren werkt het GO! aan ondersteuning en concrete handvatten voor scholen die de effectiviteit van het onderwijs verhogen. We willen met het onderwijsveld nadenken over hoe ons beleid rond gelijke onderwijskansen – speerpunt van ons pedagogisch project – nog effectiever en doelmatiger kan gemaakt worden. Die GOK-wijs is daar een eerste stap in, net zoals een analyse die we maken van de aanwending van de GOK-middelen door onze scholen.

Beleidsaanbevelingen

Een en ander vraagt om een structureel en consistent beleid van de overheid rond gelijke onderwijskansen. De scholen zelf geven in elk geval aan meer uren nodig te hebben voor zorg en remediëring. Het aankomende leersteundecreet biedt hiertoe mogelijkheden. Voor het GO! is het belangrijk dat enerzijds ook SES-leerlingenkenmerken meegenomen worden in de financiering ervan en dat anderzijds de rol die de PBD’s opnemen in ondersteuning van differentiatie en remediëring wordt verankerd.

 

Lees ook de opinie van afgevaardigd bestuurder GO!, Raymonda Verdyck: "Onze jongeren mogen geen hoge prijs betalen voor deze coronacrisis. Laten we in hen investeren"