woensdag 11 mei 2016
onderwijsstandpunt03.jpg

Naar het einde van een versnipperd onderwijslandschap?

Het Katholiek Onderwijs Vlaanderen toont zich vandaag van haar meest open kant door de identiteitscrisis waarmee ze worstelt open en bloot op tafel te leggen. Het zoekt daarbij aansluiting bij het pedagogisch project waar het GO! al jarenlang aan bouwt...

Het Katholiek Onderwijs Vlaanderen toont zich vandaag van haar meest open kant door de identiteitscrisis waarmee ze worstelt open en bloot op tafel te leggen. Het zoekt daarbij aansluiting bij het pedagogisch project waar het GO! al jarenlang aan bouwt. Een heel belangrijke vraag komt zo op tafel te liggen: wat is de betekenis van de versnippering in ons onderwijslandschap waarin verschillende netten naast elkaar bestaan?

De denkoefening van het Katholiek Onderwijs Vlaanderen maakt duidelijk dat het pedagogisch project van het GO! aanslaat. Het GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap werkt al jarenlang aan een schoolproject dat inzet op een breed respect voor alle overtuigingen. Dat is de kracht van een pluralistische benadering die diversiteit als uitgangspunt neemt om van daaruit samen te bouwen aan het samenleven.

Daarin blijft het GO! verder groeien: in het vernieuwde pedagogisch project dat we in januari lanceerden, werd de nadruk nog sterker op het samen leren samenleven gelegd. Dit doen we door uit te gaan van de gelijkwaardigheid van verschillende opvattingen, niet door te vertrekken van het eigen grote gelijk van één overtuiging.

Om een eerlijke dialoog te voeren is neutraliteit noodzakelijk: het is de onpartijdigheid die het gesprek op basis van gelijkwaardigheid mogelijk maakt. We gaan in de eerste plaats uit van wat mensen verbindt en onderschrijven samen een aantal basiswaarden, waaronder respect, openheid, gelijkwaardigheid, betrokkenheid en engagement.

Wederkerigheid is hierbij een voorwaarde: het is waar we onszelf toe engageren, maar tegelijk ook wat we verwachten van anderen. Ik moet anderen respecteren én mag verwachten dat anderen ook respectvol met mij omgaan. Hierbij wordt geen onderscheid gemaakt tussen overtuigingen en achtergronden.

We zijn blij dat ons waardevolle maatschappelijk project navolging krijgt. Het Katholiek Onderwijs reageert vanuit een vrees om de eigen identiteit nog verder te zien verwateren. Hoe deze voorzichtige stappen naar een meer open perspectief zich verhouden tot het versterken van de eigen identiteit blijft daarbij een open vraag. Zoals ik eerder zei: dat wringt. Onze GO! identiteit is een resolute keuze voor het samenleven en een dialoog waar gelijkwaardigheid centraal staat. Naast het vormen van zelfbewuste individuen met een eigen persoonlijkheid willen we met onze scholen nu meer dan ooit tevoren bouwen aan een harmonieuze samenleving.

Als het Katholiek Onderwijs zich steeds meer inschrijft in het onderwijsproject van het GO!, legt ze de vraag op tafel wat de betekenis nog is van de vrijheid van onderwijs waar ze zo hard op hamert. Als die alleen nog gaat om spanningen en een machtsstrijd tussen verzuilde netten waarin niet de verschillende inhoudelijke projecten maar wel het behoud van het marktaandeel centraal staat, verliest die vrijheid haar betekenis.

We stellen vast dat onderwijsdiscussies vandaag nog al te vaak over het vrijwaren van die vrijheid gaan. Maar dwalen we daarmee niet te ver af van waar het eigenlijk om zou moeten gaan in onderwijs? Onze core business is om kinderen en jongeren te vormen tot burgers in deze samenleving, tot zelfbewuste individuen die over de nodige bagage beschikken om het leven verder aan te gaan. Kinderen en jongeren die klaar zijn om een plaats in te nemen in het hoger onderwijs of op de arbeidsmarkt, maar die ook op een harmonieuze manier met elkaar kunnen samenleven. Want ook aan een meer rechtvaardige samenleving moet de school bouwen, door leerlingen gelijke kansen te bieden en in te zetten op sociale mobiliteit zoals het recente Itinera-onderzoek eens te meer onderstreepte en waaruit evenzeer blijkt dat het pedagogisch project van het GO! daarin slaagt.

Kwaliteitsvol onderwijs maakt werk van die doelstellingen en plaatst ze centraal in haar pedagogische praktijk. Die is op geen enkele manier gediend met machtsspelletjes, en de dualisering en polarisering die daar het gevolg van zijn. Een versnipperd onderwijslandschap dient niemand. De discussie moet dus gaan over hoe we van die ambitie nog sterker een gedeelde bezorgdheid kunnen maken, door toe te groeien naar één onderwijsnet: het onderwijs van onze samenleving, van onze Vlaamse Gemeenschap.


Raymonda Verdyck
afgevaardigd bestuurder GO!