Neutraliteit

1 kind - klas - spelen - lager onderwijs - diversiteit - horizontaal - JD (2).jpg
  • Het GO! heeft de grondwettelijke opdracht om neutraal onderwijs te organiseren en de vrije keuze van ouders, leerlingen en cursisten te waarborgen.

  • Het GO! ziet het ‘actief burgerschap’ als zijn kernopdracht en vertaalt het in ‘samen leren samenleven’.

  • Het GO! beschouwt de respectvolle omgang met diversiteit als een toegevoegde waarde bij de realisatie van zijn opdracht.

GO! standpunt Meer info Tijdslijn Praktijkvoorbeelden

Wat vindt het GO!?

Gelijkwaardigheid

Een meer uitgewerkt begrip van neutraliteit beantwoordt de vraag hoe de openbare school met de levensbeschouwelijke opvattingen van ouders en leerlingen omgaat en welke plaats levensbeschouwing in de school inneemt. Tegen de achtergrond van de huidige ingrijpende maatschappelijke veranderingen en de sterk toenemende diversiteit stelt de vraag naar de actualisering van het begrip neutraliteit zich voor het GO! scherper dan ooit. De school is een neutrale leer- en leefomgeving die van gelijkwaardigheid van levensbeschouwelijke overtuigingen uitgaat: een voorwaarde om het democratisch samenleven vorm te geven.

Veelkleurige dialoog

Een neutrale school is een democratische school. In een samenleving die almaar diverser wordt, heeft levensbeschouwelijke vooringenomenheid geen plaats. Er is geen ‘grootste gelijk’ van een bepaalde levensbeschouwing. De creatie van eilanden waarbij elke levensbeschouwing eigen onderwijs organiseert en scholen inricht, ondermijnt het samenleven. Dat wil niet zeggen dat filosofische, ideologische of godsdienstige opvattingen in de school geen plaats krijgen of naar de privésfeer worden verwezen. Levensbeschouwelijke vorming is essentieel, zowel voor de persoonlijke ontwikkeling als voor de gemeenschapsvorming.

Neutraal verwijst dus alles behalve naar een identiteit die grijs of kleurloos is. Een democratische - neutrale - GO! school heeft dan ook geen neutrale leerlingen of leerkrachten: ze is een plaats waar de veelkleurige dialoog en een cultuur van onpartijdigheid vooropstaat om op voet van gelijkwaardigheid over de verschillen heen te kijken. De GO! school is een school waar samenleven centraal staat.

quote icoon

Een neutrale school is een democratische school. In een samenleving die almaar diverser wordt, heeft levensbeschouwelijke vooringenomenheid geen plaats.

Wat doet het GO!?

De neutrale waarden van het GO! maken de dialoog tussen verschillende levensbeschouwingen mogelijk. Uitgangspunten hierbij zijn vrijheid, gelijkheid en solidariteit; gelijkwaardigheid van de seksen; scheiding tussen kerk en staat; vrijheid van gedachte en geweten waarbij elke persoon vrij is om een bepaalde levensbeschouwelijke overtuiging aan te nemen.

Het GO! creëert de mogelijkheden waarbij lerenden zich kunnen ontwikkelen zodat ze in staat zijn om eigen keuzes maken en als burgers in een democratische samenleving kunnen functioneren. Het wil:

  • lerenden de waarden van onze democratische samenleving en rechtstaat bijbrengen;
  • hen beschermen tegen elke vorm van bekeringsijver en elke fysieke, morele of andere drukking of uitdrukking die hen zouden kunnen verhinderen of kunnen belemmeren om eigen keuzes te maken;
  • optreden tegen vormen van discriminatie of uitsluiting op basis van geslacht, geaardheid, ethniciteit, overtuiging of andere kenmerken;
  • geen enkel onderwerp bij voorbaat van behandeling tijdens de lessen of van wetenschappelijke en pedagogische vraagstelling uitsluiten om zo de openheid voor de diversiteit van visies in de samenleving
  • Lerenden een volkomen neutrale educatieve ruimte waarborgen, vrij van zichtbare levensbeschouwelijke kentekens, behoudens tijdens de levensbeschouwelijke vakken

Van neutraliteit naar actief burgerschap

Met ‘actief burgerschap’ zet het GO! een stap verder en benadrukt het het belang van wederkerigheid bij de verwezenlijking van onze waarden. Het veronderstelt openheid en het engagement om met anderen in gesprek te gaan. Met haar pedagogisch project legt het GO! de nadruk op datgene wat ons als mensen met elkaar verbindt: gemeenschappelijke grondrechten en democratische basiswaarden leiden tot een actief pluralistische basishouding en wederkerigheid. Dat betekent dat we zowel in als buiten de school onze waarden uitdragen. We zijn niet alleen verdraagzaam tegenover verschillen, maar zijn actief bij het samenleven betrokken. Omdat we alle personen als gelijkwaardig beschouwen, zetten we ons in voor gelijke kansen voor iedereen en maatschappelijke rechtvaardigheid. De universele rechten van de mens en het respect voor de democratische waarden, instellingen en wetgeving zijn hierbij onze uitgangspunten.

Actief burgerschap brengt de persoons- en gemeenschapsgerichte oriëntatie van ons pedagogisch project bij elkaar. Het pedagogische project van het GO! (PPGO!) belicht de complexe samenhang tussen individu en samenleving. Lerenden worden aangemoedigd om zich als kritische burgers in de samenleving te positioneren. Een dergelijke aanpak heeft zowel een conservatieve (bewarende) als een progressieve (veranderingsgerichte) dimensie. We koppelen waardevolle elementen uit het verleden aan flexibiliteit en verandering, omdat we meer willen dan het verleden reproduceren. In een zich voortdurend wijzigende context moeten burgers creatief  met nieuwe omstandigheden kunnen omgaan.

Samen leren samenleven

Het GO! ziet het ‘actief burgerschap’ als haar kernopdracht en vertaalt het in ‘samen leren samenleven’. Dat veronderstelt openheid en engagement om met anderen in gesprek te gaan. Hiermee benadrukt het GO! dat alle mensen in onze samenleving door gemeenschappelijke grondrechten en democratische basiswaarden met elkaar verbonden zijn. De GO! school is een school van de gemeenschap voor de gemeenschap. Het GO! voorziet in kansen om democratische deelname aan haar beleidsbeslissingen mogelijk te maken. Het wil lerenden, ouders, personeel en bestuurders tot betrokkenheid bij de maatschappelijke realiteit en onderwijspraktijk aanzetten.

Pluralistische basishouding

Mensen met uiteenlopende overtuigingen zijn welkom in het GO!. Hun eigenheid wordt gerespecteerd voor zover zij de wetgeving respecteren, zich inzetten om kinder- en mensenrechten voor iedereen waar te maken en zich bij de grondwaarden en doelstellingen van het PPGO! betrokken voelen. Het GO! beschouwt de omgang met diversiteit als een toegevoegde waarde bij de realisatie van haar opdracht.

Pedagogisch en maatschappelijk project

Het pedagogisch project van het GO! (PPGO!) is het basisdocument waarin de grondbeginselen, waarden en doelstellingen van het GO! onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap zijn opgenomen. Het is een richtingwijzer en referentiekader om lerenden in hun persoonlijke ontplooiing en ontwikkeling naar samenleven in diversiteit en harmonie te begeleiden. Het PPGO! is een basis voor een kwaliteitsvol onderwijs dat door een brede vorming van de persoonlijkheid aan het samenleven bijdraagt. Wie in het GO! wordt gevormd, krijgt de volgende waarden en attitudes mee. Hij of zij:

  • heeft een open geest en respecteert ieders mening;
  • is authentiek en integer in het samenleven met anderen, en komt eerlijk en respectvol voor eigen ideeën en overtuigingen uit;
  • vindt alle mensen gelijkwaardig en heeft oog voor de emancipatie van elk individu;
  • is betrokken bij de sociale werkelijkheid, respecteert de universele rechten van de mens en draagt bij tot de realisatie ervan;
  • handelt volgens democratische waarden;
  • verzet zich tegen maatschappelijke ongelijkheid en zet zich in voor sociale rechtvaardigheid;
  • is mondig en kritisch en uit ideeën helder, genuanceerd en respectvol;
  • is bereid om een leven lang en levensbreed te leren.
4 kinderen - speelplaats - staan - lager onderwijs - diversiteit - horizontaal - JD.jpg
quote

Met ‘actief burgerschap’ zet het GO! een stap verder en benadrukt het het belang van wederkerigheid bij de verwezenlijking van onze waarden.

Het PPGO! weerspiegelt de keuze van het GO! om aan de moeilijke uitdaging van harmonieus samenleven vorm te geven. Het vertaalt die opdracht in standpunten, actieplannen, school- en andere reglementen. Het is dynamisch, past zich aan aan maatschappelijke ontwikkelingen, specifieke contexten, nieuwe wetenschappelijke inzichten of veranderende pedagogische behoeften. In de scholen en instellingen van het GO! dragen lerenden, ouders, personeel en bestuurders er actief toe bij om de grondbeginselen, waarden en doelstellingen uit het PPGO! en de neutraliteitsverklaring van het GO! na te leven of te doen naleven.

Daarom is het pedagogisch project van het GO! een maatschappelijk project: het GO! onderwijs engageert zich voor een meer rechtvaardige samenleving. De diversiteit aan filosofische, ideologische en levensbeschouwelijke overtuigingen is een tastbare realiteit in haar scholen.

Situering

Onderwijsvrijheid heeft een ‘actieve’ en een ‘passieve’ component. Aan de ene kant gaat het om de vrijheid om onderwijs in te richten, aan de andere kant is er de vrijheid van schoolkeuze of de vrijheid van ouders, leerlingen of studenten om zelf een school te kiezen. Ouders moeten hun kind kunnen inschrijven in de school die zij wensen en die op een redelijke afstand van hun woonplaats ligt.

Wat vindt de Vlaamse overheid?

Het GO! onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap waarborgt in Vlaanderen en het Brussels hoofdstedelijk gewest het grondwettelijk recht op vrije keuze door overal ‘binnen een redelijke afstand van de woonplaats’ in neutraal onderwijs te voorzien.

De Grondwet bepaalt niet wat die neutraliteit inhoudt. Artikel 24§1 geeft aan dat de wetgever neutraliteit verbindt met de vrijheid van onderwijs. Neutraliteit is dan onder meer de eerbied voor filosofische, ideologische of godsdienstige opvattingen van ouders en leerlingen. ‘Onder meer’ wijst op een bindende maar vage invulling van het begrip neutraliteit.

Mensen met uiteenlopende overtuigingen zijn welkom in het GO!. Hun eigenheid wordt gerespecteerd voor zover zij de wetgeving respecteren, zich inzetten om kinder- en mensenrechten voor iedereen waar te maken en zich bij de grondwaarden en doelstellingen van het PPGO! betrokken voelen.

quote
6 pubers - speelplaats - staan - secundair onderwijs - samenhorigheid - horizontaal - JD.jpg

Blader door de tijdslijn

Ontdek de praktijkvoorbeelden

neutraliteit.jpg
Neutraliteit Brede open school Samen leren samenleven

Neutraliteit, een positieve keuze

gegarandeerdgelijkwaardig.jpg
Neutraliteit Brede open school Samen leren samenleven

Gelijkwaardigheid garanderen